IJmuiden dankt haar succesvolle haven aan de opening van het Noordzeekanaal in 1876. Tussen Rotterdam en Den Helder bestond voor die tijd geen enkel alternatief om vanuit zee het land binnen te varen en Amsterdam te bereiken.

Aanvankelijk werd de monding van het Noordzeekanaal alleen gebruikt als vluchthaven voor de vissersschepen op de Noordzee. Maar de aanvoer van verse vis door die vissersschepen trok handelaren naar IJmuiden, en in 1896 werd de Vissershaven in gebruik genomen. Steeds meer handelaren en rederijen vestigden zich in IJmuiden. Om de vishandel te organiseren, is in 1899 de Rijksvisafslag geopend, die in 1914 samen met het havenbeheer is omgevormd tot het Staatvissershavenbedrijf.
De toename van de aanvoer van haring leidde in 1918 tot de opening van de Haringhaven.

Op 10 april 1989 is het Staatsvissershavenbedrijf geprivatiseerd door de oprichting van Zeehaven IJmuiden N.V..